EAST MED

Τη διετία 2011-2012 πρωτοειπώθηκε η ιδέα δημιουργίας του αγωγού East – Med. Σκοπός του αγωγού είναι η μεταφορά φ.α από τα κοιτάσματα της Λεβαντίνης (Ανατ. Μεσόγ.), στο ευρωπαϊκό σύστημα φ.α μέσω Ελλάδας. Το αέριο τη Λεβαντίνης θα κατευθύνεται υποθαλάσσια προς την Κύπρο, στην Κρήτη, την Πελοπόννησο, τη Δυτ.Ελλάδα και θα περνά στην Ιταλία μέσω του αγωγού I.G.I Poseidon με τον οποίο  θα συνενώνεται στο Φλωροβούνι. Το 2014 η διαχείρηση του έργου ανατέθηκε στη θυγατρική της ΔΕΠΑ (ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ) ισομερώς με την Ιταλική Edison. 10 δις κυβ. μέτρα θα διέρχονται ετησίως, με δυνατότητα να ανέλθουν στα 16. (Galsi Αλγερία – Ιταλία). Το έργο είναι ενταγμένο στο ευρωπ. Σχέδιο επενδύσεων ΤΕΝ – Τenergy (trans europian transport network) αξίας 550 δις.    

 

Οι φυσικοί πόροι της Ανατολικής Μεσογείου μπορούν όντως υπό προϋποθέσεις να προωθήσουν τη συνεργασία, να επιλύσουν τις συγκρούσεις και να δώσουν οικονομικά οφέλη που συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου, να προωθήσουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ιορδανίας και της Τουρκίας και να παρουσιάσουν νέες προοπτικές για τον Λίβανο, τη Συρία και τους Παλαιστινίους.

 

Ας δούμε λοιπόν τους δρώντες έναν έναν. ΧΑΡΤΕΣ

 

ΙΣΡΑΗΛ

 

Tamar-Leviathan (Noble)

Το Ισραήλ μια χώρα μικρότερη των 9 εκατομ. κατοίκων ενδιαφέρεται έντονα για την ενεργειακή του αυτονομία. Διαθέτοντας εδώ και χρόνια πυρηνικό πρόγραμμα  τα κοιτάσματα Tamar (190δις κ.μ)  και Leviathan (330 δις.κ.μ)  μπορούν να του παρέχουν την ενεργειακή αυτονομία που επιδιώκει αλλά και τη δυνατότητα να εξάγει ποσότητες φ.α και πετρελαίου, καθώς και να εντείνει τα προγράμματα αφαλάτωσης του. 

 

Η έγκριση ενός αναθεωρημένου πλαισίου ρύθμισης του φυσικού αερίου από την ισραηλινή κυβέρνηση οκτώ χρόνια μετά την ανακάλυψη του κοιτάσματος φυσικού αερίου στο Ισραήλ, λύθηκε το αδιέξοδο αθέμιτου ανταγωνισμού, αλλά έκανε λίγα πράγματα για να αντιμετωπίσει άλλες προκλήσεις που καθυστερούν την ανάπτυξη λοιπόν ισραηλινών πεδίων φυσικού αερίου, όπως οι υψηλοί κίνδυνοι για τους δυνητικούς αγοραστές και η αβεβαιότητα  των εξαγωγών. Παρά την έγκριση από την ισραηλινή κυβέρνηση των εξαγωγών φυσικού αερίου στην Αίγυπτο, η συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ της ισραηλινής εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου Tamar και της αιγυπτιακής εταιρείας Dolphinus Holdings για την αγορά αερίου ύψους 1,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τουλάχιστον 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα τα τρία πρώτα χρόνια, καθυστερεί να ολοκληρωθεί. Το Ισραήλ στερείται διέξοδο για το φυσικό αέριο του μέσω των αιγυπτιακών εγκαταστάσεων εξαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Idku που λειτουργούν από την BG Group και τη Damietta από την Union Fenosa.

Η μοναδική ασφαλισμένη συμφωνία εξαγωγής είναι η συμφωνία πώλησης και αγοράς αερίου (GSPA) που υπογράφηκε μεταξύ της Noble Energy Inc και της National Electricity Corporation της Ιορδανίας (NEPCO) για την προμήθεια πετρελαίου από το κοίτασμα του Leviathan περίπου 1,6 τρισεκατομμυρίων ποδών (tcf) για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

 

Από όλες τις επιλογές εξαγωγής, η κατασκευή ενός αγωγού που συνδέει το φυσικό αέριο του Ισραήλ με την τουρκική ακτή παραμένει οικονομικά η πιο ελκυστική παρά τις Ισραηλινές επιφυλάξεις σχετικά με την πιθανότητα να συνδέσει το αέριο της σε μια ενιαία αγορά όπου υπάρχει σημαντικός ανταγωνισμός. Για να προχωρήσει το έργο του αγωγού φυσικού αερίου, πρέπει να ξεπεράσει τη μακρόχρονη σύγκρουση της Κύπρου, καθώς ο αγωγός απαιτεί διέλευση μέσω της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου.

Η ανάπτυξη του πεδίου φυσικού αερίου του Leviathan, του οποίου το πλεόνασμα φυσικού αερίου 9 δις κυβ. μετρ. προορίζεται για εξαγωγή, θα πραγματοποιηθεί σε δύο στάδια: το πρώτο βρίσκεται σε τέσσερις γεωτρήσεις και ετήσια παραγωγική δυναμικότητα 12 δις. κυβ. μετρ.  (Bcm) τέσσερις επιπλέον γεωτρήσεις και αύξηση της παραγωγικής ικανότητας κατά 9 δισ κυβ.μετ. Παρ 'όλα αυτά, επικρατεί αβέβαιη πρόοδος, με βάση το γεγονός ότι ακόμη και τα εξασφαλισμένα συμβόλαια για την προμήθεια φυσικού αερίου από το πεδίο Leviathan σε εγχώριους αγοραστές όπως η IPM Beer Tuvia Ltd υπόκεινται στους γενικότερους κανόνες ανοιχτού ανταγωνισμού.

 

Οι ενεργειακές πολιτικές του Ισραήλ  επικεντρώνονται στην ενίσχυση των σχέσεων μεταξύ του Τελ Αβίβ και της Λευκωσίας παράλληλα με οποιαδήποτε συνεργασία για την από κοινού νομισματοποίηση  των εξαγωγικών πόρων, την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία μέσω αυξημένης ενεργειακής ασφάλειας και παροχή κινήτρων στις αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου να προχωρήσουν σε επενδύσεις σε δραστηριότητες εξερεύνησης και δεσμεύσεις παραγωγής στο Ισραήλ · εξετάζοντας τις επιλογές πολλαπλών εξαγωγών φυσικού αερίου, έτσι ώστε το φυσικό αέριο του Ισραήλ να μην είναι συνδεδεμένο με μια ενιαία αγορά, όπου οι μεταβαλλόμενες διμερείς σχέσεις ή οι γεωπολιτικές συνθήκες μπορούν να επηρεάσουν τη βιωσιμότητα των εξαγωγών και να επηρεάσουν αρνητικά τον ενεργειακό πλούτο της χώρας.

 

Σε αυτό το πλαίσιο υπογράφτηκε σύμβαση το 2015 παραχώρησης δικαιωμάτων και στην Gazprom. Εξάλλου μεγάλη περιοχή ερευνών διεκδικεί και ο Λίβανος ως δικιά του ΑΟΖ, διεκδικήσεις που φαίνεται να υποστηρίζουν και οι ΗΠΑ.  

 

ΣΥΡΙΑ

18 εκατομ. κατοικ.

Ανακάλυψη κοιτάσματος 240 δις. Κμ 9το 2010) + 400 δις κυβ.μ υπάρχον.

 

Η γεωπολιτική της ενέργειας κυριαρχεί στην κρίση στη Συρία. Οι ξένες δυνάμεις μάχονται για τον έλεγχο των πόρων φυσικού αερίου και τις εμπορικές οδούς που φέρνουν την ενέργεια στους καταναλωτές. Η Ρωσία επιδιώκει να διατηρήσει επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα στη λεγόμενη «ασφαλής Συρία», η οποία αποτελεί μια πολλά υποσχόμενη ζώνη αποθέματος φυσικού αερίου στα χωρικά ύδατα των μεσογειακών ακτών της Συρίας. Η σημασία που αποδίδει η Ρωσία στην ένταξη στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου υπογραμμίζεται από το γεγονός ότι ο ενεργειακός γίγαντας Gazprom έχει αναλάβει τα δικαιώματα εξερεύνησης και γεώτρησης στα ανοικτά των ακτών της Συρίας μαζί με την επίσης κρατική Soyuzneftegaz, η οποία το 2014 υπέγραψε 25ετή συμφωνία με τη συριακή κυβέρνηση που παραχωρεί αποκλειστικά δικαιώματα εξερεύνησης στην ΑΟΖ της. (πριν ξεκινήση η εμπλοκή της Ρωσίας στον πόλεμο).

 

Η Συρία περιέχει έναν αριθμό πεδίων αερίου που έχουν περιοδικά από το 2014 αξιοποιηθεί από το ισλαμικό κράτος, κυρίως στην πόλη Palmyra, η οποία χρησιμεύει ως διαμετακομιστικό  κέντρο αγωγών που μεταφέρουν φυσικό αέριο από τα πεδία των επαρχίιων  Hasakah και Deir Ezzor στη βορειοανατολική και ανατολική Συρία αντίστοιχα. Το επίκεντρο του ISIS γύρω από την περιοχή της Palmyra οφείλεται στο γεγονός ότι η πόλη είναι ο κόμβος μεταξύ της μεταφοράς ολόκληρης της παραγωγής φυσικού αερίου στη Συρία και των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής που τροφοδοτούν με ηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο τα περισσότερα μέρη της Συρίας. Ο έλεγχος της κυβέρνησης στο πεδίου Shaer (ο μεγαλύτερος τομέας βορειοδυτικά της Παλμύρας που τροφοδοτεί το εθνικό δίκτυο) θεωρείται σημαντικός επειδή παρεμποδίζει το ισλαμικό κράτος να συγκεντρώσει περαιτέρω δυσανάλογες ανταμοιβές.

 

Η ενεργειακή ατζέντα του Κατάρ στη Συρία πρέπει να τονιστεί, καθώς περιλαμβάνει έναν αγωγό που θα συνδέει το Κατάρ και την Τουρκία μέσω της Συρίας, προκειμένου να ενταχθεί στον αγωγό Nabucco και τελικά να φτάσει στην Ευρώπη. Από την πλευρά της, η ενεργειακή στρατηγική του Ιράν στη Συρία επικεντρώνεται στο έργο του λεγόμενου Ισλαμικού αγωγού Ιράν-Ιράκ-Συρίας, το οποίο υπογράφηκε αρχικά το 2011. Το έργο αποσκοπεί στη μεταφορά αερίου του Ιράν μέσω του Κόλπου στο Ιράκ, στη συνέχεια στα λιμάνια της Συρίας και του Λιβάνου.

Οι πολιτικές της διεθνούς κοινότητας πρέπει να επικεντρωθούν στην επίλυση της συριακής διαμάχης ως προϋπόθεση για την ανάπτυξη των αχρησιμοποίητων υπεράκτιων πηγών φυσικού αερίου της χώρας και για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στο πλαίσιο ενός περιφερειακού πλαισίου ενεργειακής συνεργασίας.

 

 

ΚΥΠΡΟΣ

850 χιλ + 150 χιλ

Aφροδίτη 200 δις. Κ.μ + 3,7 δις βαρελ.  Noble, οικόπεδο 12 

Καλυψώ 8 δις κ. πόδια  Noble, οικόπεδο 6

 

Υπό την προϋπόθεση της ύπαρξης εμπορικά βιώσιμων πόρων υδρογονανθράκων, εκτιμάται ότι η Κύπρος θα έχει σημαντικά οικονομικά οφέλη υπό μορφή δημιουργίας θέσεων εργασίας, άμεσων ξένων επενδύσεων καθώς και δικαιωμάτων και φόρων που καταβάλλονται στο δημόσιο ταμείο από προμηθευτές ενέργειας. Ο τελευταίος τρίτος γύρος παραχώρησης αδειών εκμετάλλευσης για τα τμήματα 6, 8 και 10 της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) προσέλκυσε διεθνείς ενεργειακές εταιρείες όπως η ENI, η Total, η Exxon Mobil και η Qatar Petroleum με βάση την εγγύτητα με τον Αιγυπτιακό Ζόρ και τον Ισραήλ Leviathan πεδία αερίου. Το σκεπτικό είναι να συνδέσουμε τις ανακαλύψεις του φυσικού αερίου στην Κύπρο με τους αγωγούς της Αιγύπτου και τα αποθέματα επανεξαγωγής ως υγροποιημένο φυσικό αέριο χρησιμοποιώντας τις εγκαταστάσεις αιγυπτιακών σταθμών του Idku και Damietta. Προφανώς, η ανάπτυξη κυπριακών πεδίων φυσικού αερίου απαιτεί συνέργειες μεταξύ τοπικών και διεθνών φορέων, χρηστών και παραγωγών, πρόθυμων να εξάγουν αέριο σε μια ευρύτερη αγορά.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος πρέπει να ενισχυθεί με την εφαρμογή συγκεκριμένων μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης όπως η διπλωματία μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων σχετικά με τη μελλοντική χρήση των φυσικών αερίων της Ανατολικής Μεσογείου. Όλα αυτά παρά τη συμβατική πρακτική που λέει ότι η σχέση μεταξύ πολιτικής και ανάπτυξης υδρογονανθράκων πρέπει να περιοριστεί.

Οι πολιτικές πρέπει να επικεντρωθούν στην επίλυση της κυπριακής σύγκρουσης ως προϋπόθεση για συνεργασία σε σχέση με την παραγωγή φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. τη δημιουργία ενός Συμβουλίου Ενεργειακής Συνεργασίας Ανατολικής Μεσογείου που θα υποστηρίξει την ανάπτυξη της περιφερειακής ενεργειακής βιομηχανίας (η Noble ίδρυσε ακαδημία εκπαίδευσης προσωπικού στο Ισραήλ). Το συμβούλιο θα χρησιμεύσει στη δημιουργία και το σχεδίασμό για αμοιβαία επωφελείς ενεργειακές εξελίξεις στην περιοχή. και στήριξη της κοινής νομισματικής εξισορρόπησης των κυπριακών και αιγυπτιακών πηγών φυσικού αερίου με βάση το ότι οι οικονομίες κλίμακας ενισχύουν την κερδοφορία και παράγουν υψηλότερα κυβερνητικά έσοδα.

 

ΕΛΛΑΔΑ

Πολλά θα μπορούσαμε να πούμε εδώ, με κίνδυνο να μακρηγορήσουμε. Σίγουρα τις επόμενες δεκαετίες η Ελλάδα θα βρεθεί στο επίκεντρο γεοπολιτικών διενέξεων στην περιοχή με αφορμή τα θέματα ενέργειας και αγωγών.

Όντας δεύτερη σε στόλο πλοίων μεταφοράς LNG με 60 πλοία που αντιστοιχεί στο 12% παγκοσμίως και το 50% από αυτά να ανήκει σε μόνο οχτώ πλοιοκτήτες, και με πολύ φιλόδοξα συμβόλαια ναυπηγήσεων. Η Ελλάδα ήταν καθοριστική για την ανάπτυξη του φ.α. του Ισραήλ με την απόκτηση των πεδίων Tanin και Karish διευκολύνοντας τον ανταγωνισμό στην ισραηλινή αγορά σύμφωνα με το αναθεωρημένο κανονιστικό πλαίσιο του Ισραήλ. Η ελληνική ιδιωτική εταιρεία E & P Energean Oil and Gas κατέχει σήμερα το 100% και είναι ο διαειριστής των δύο παραπάνω πετρελαϊκών κοιτασμάτων του Ισραήλ με 2,4 τρισ. Κ. π. φ. α., και περισσότερα από 20 εκατομμύρια βαρέλια ελαφρού πετρελαίου, ενδεχόμενα.

Το Ισραήλ διευκόλυνε τα ελληνικά ενεργειακά συμφέροντα, τα οποία επιδιώκουν να βοηθήσουν την Ευρώπη να διαφοροποιήσει την προσφορά ενεργειακών πόρων. Η ικανότητα της Energean να παρουσιάσει ένα αξιόπιστο σχέδιο ανάπτυξης πεδίου και για τους δύο τομείς, ώστε το πρώτο αέριο που θα παραχθεί το 2020 να φαίνεται πολλά υποσχόμενο. Η εταιρεία κατάφερε να αποκτήσει δύο νέες άδειες στο Ισραήλ και άλλες δύο στη Δυτική Ελλάδα. Έχει επίσης ισχυρή βάση μετόχων, όπως πλοιοκτήτες, μηχανικοί πετρελαίου, πρώην υπάλληλοι του χρηματοπιστωτικού, εδρεύει στις Η.Π.Α.  Έχει μια μακροπρόθεσμη συμφωνία με την BP. Η εταιρεία υποστηρίζεται από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.

Η εταιρεία ευθυγραμίζεται πλήρως με τη γενική στρατηγική της Ελλάδας όχι μόνο να διεισδύσει στο ενεργειακό τοπίο της Ανατολικής Μεσογείου αλλά και να εκμεταλλευτεί και να αναπτύξει τα εγχώρια πεδία φυσικού αερίου στο Ιόνιο και το Νότο της Κρήτης.

 

Μπορεί ωστόσο να είναι επικίνδυνο για την Ελλάδα να ξαναρχίσει μια νέα προσφορά χορήγησης αδειών εκμετάλλευσης στα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα τιμών λαμβάνοντας υπόψη το αυξημένο κόστος εξερεύνησης σε βαθιά και πολύ βαθιά νερά καθώς και το γεγονός ότι η πολιτική αστάθεια των Αθηνών αποθάρρυνε το ενδιαφέρον των διεθνών ενεργειακών εταιρειών, στον Διεθνή Γύρο Αδειών 2014, όπου δεν έγινε προσφορά για τα δεκαεπτά από τα είκοσι προσφερόμενα πεδία.

 

 

ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ

1,8 εκατομ. κατ.  35 δις .κ.μ. 

Gaza MARINE 1 κ 2.  

Καθεστώς 2017 55% Shell, CCC 27.5%, 17.5 PIF. 

 Το πετρέλαιο και το  φυσικό αέριο της Γάζας, ένα από τα πρώτα περιφερειακά ευρήματα το 2000 και παραμένει αναξιοποίητο παρά την τοποθεσία του κοντά στην ακτή. Ο νέος φορέας εκμετάλλευσης του πεδίου, η Royal Dutch Shell που κατέχει το 60%, εκτιμά ότι η ανάπτυξή του εμποδίζεται από τις χαμηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Για μια εξέλιξη σε ένα αναπτυξιακό σχέδιο 500 εκατομμυρίων δολαρίων στον τομέα, όπως αυτή, μπορεί να αποδειχθεί ζωτικής σημασίας η οικονομική υποστήριξη του έργου είτε από το Ταμείο Εμπιστοσύνης της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ανάπτυξη Υποδομών Πολλαπλών Δωρητών είτε από αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Overseas Private Investment Corporation (OPIC). Η αξία της αμερικανικής οικονομικής στήριξης στην ανάπτυξη του πεδίου είναι διττή, καθώς μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της παλαιστινιακής ανάπτυξης και να προωθήσει τις προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ.

Η εκμετάλλευση του πεδίου στη Γάζα θα συμβάλει στην παραγωγή εσόδων, θα προσφέρει εγχώρια πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και αφαλάτωσης των υδάτων και θα δώσει προτεραιότητα στις εξαγωγές σε γειτονικές χώρες. Ήδη, στο πλαίσιο της εφαρμογής της στρατηγικής της για διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών εφοδιασμού της, η Ιορδανία υπέγραψε μια επιστολή προθέσεων (LOI) για την εισαγωγή 1,5-1,8 bcm ετησίως από τον παλαιστινιακό τομέα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι φαίνεται να επικρατεί μια απαισιόδοξη προοπτική για την ανάπτυξη του σχεδίου πετρελαίου Ράντης στη Δυτική Όχθη λόγω των υψηλών πολιτικών κινδύνων. Ελήφθη μόνο μία προσφορά που δεν ανταποκρίνεται ακόμη και στους τεχνικούς ή χρηματοοικονομικούς όρους του διαγωνισμού που εκδόθηκε το 2014. Για να εξασφαλιστεί η ανάπτυξη του πετρελαϊκού έργου, η Παλαιστινιακή Αρχή εξετάζει τη σύσταση εθνικής κοινοπραξίας υπό την ηγεσία του Ταμείου Επενδύσεων της Παλαιστίνης για την προσέλκυση διεθνών φορέων. Από το 2013 έχουν διατεθεί δικαιώματα ερευνών και εξόρυξης και στην Gazprom. 

 

 

ΛΙΒΑΝΟΣ

Εκτίμηση για 500 δις κ. μ.  6 εκατομ. κατ.

Η απόφαση του Λιβάνου να ανοίξει νέος γύρος προεπιλογής για εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στον πρώτο διεθνή γύρο για πέντε υπεράκτια μπλοκ σηματοδοτεί μια σημαντική ανακάλυψη μετά από τρία χρόνια πολιτικού αδιεξόδου.

Η κυβέρνηση του Λιβάνου ενέκρινε διάταγμα περί συμφωνιών εξερεύνησης και παραγωγής (EPA) και ένα άλλο διάταγμα για την οριοθέτηση της χωρικής θαλάσσιας ζώνης του Λιβάνου και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (ΑΟΖ) αποσκοπούσε στην προετοιμασία του διαγωνισμού για την υπεράκτια περιοχή του Λιβάνου. Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες στον τομέα της ενέργειας, και τα δύο διατάγματα δημιουργούν περισσότερα προβλήματα αντί να παρέχουν λύσεις λόγω έλλειψης διαφάνειας που ευνοεί τη συμπεριφορά των διαφόρων σεκταριστικών ομάδων που κυριαρχούν στη διαδικασία λήψης πολιτικών αποφάσεων.

Παρά τις επίμονες αμερικανικές διπλωματικές προσπάθειες που αποθαρρύνουν τον Λίβανο και το Ισραήλ από την ενεργειακή εξερεύνηση στα αμφισβητούμενα ύδατα, η Βηρυτό αποφάσισε να κινήσει διαδικασία υποβολής προσφορών για την ανάθεση αδειών, τις οποίες το Ισραήλ θεωρεί δικές του. Μια διμερής κρίση θα μπορούσε να εκραγεί με το Ισραήλ εάν ο Λίβανος προχωρήσει σε μη συναινετική οικονομική δραστηριότητα στην αμφισβητούμενη περιοχή..

Προκλήσεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την ανάπτυξη του αερίου του Λιβάνου έγκεινται στην έλλειψη ισχυρής διακυβέρνησης, πρόσφατα είδαμε μια μεγάλη πολιτική κρίση στο Λίβανο. Η εγχώρια πολιτική της χώρας είναι συγκλονισμένη από τις συνεχείς συγκρούσεις σχετικά με τη διανομή της πολιτικής εξουσίας. η έλλειψη πλαισίου καταπολέμησης της διαφθοράς και η έλλειψη ελεύθερου, άνευ διακρίσεων ανταγωνισμού. Συχνά, τα αδύναμα θεσμικά και διοικητικά πλαίσια στο Λίβανο εγγυώνται ένα χάσμα μεταξύ των δηλωμένων κυβερνητικών σχεδίων και της τελικήςαπόφασης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ανάπτυξη δυνητικών ανακαλύψεων θα μπορούσε να βοηθήσει τον Λίβανο να μειώσει την εγχώρια έλλειψη ενέργειας και την εξάρτησή του από τις εισαγωγές πετρελαίου εάν υλοποιηθεί ένα μοντέλο εξερεύνησης, παραγωγής και νομισμάτων βασισμένο σε πρότυπα βέλτιστης πρακτικής και τεχνική εμπειρογνωμοσύνη.

Οι πολιτικές θα πρέπει να επικεντρωθούν στη δημιουργία μηχανισμών για την καταπολέμηση της διαφθοράς για τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Λίβανο, όπως η δημιουργία κρατικών επενδυτικών ταμείων που λαμβάνουν μέρος των κερδών από φυσικό αέριο και την κατανομή τους στην ανάπτυξη έργων υποδομής. και ενθάρρυνση της δημιουργίας ικανοποιητικών θεσμών για την προώθηση της διαφάνειας μέσω της γνωστοποίησης στο κοινό όλων των πληροφοριών που αφορούν τον ενεργειακό τομέα, συμπεριλαμβανομένων των αδειών, των συμβάσεων και των στοιχείων παραγωγής και εσόδων. Σημαντικό ρόλο εδώ διαδραματίζει η οργάνωση Χεζπμπαλα.

 

ΑΙΓΥΠΤΟ Κ ΤΟΥΡΚΙΑ

Ο κύριως παίκτης της υπόθεσης φ.α. στην Ανατ.Μεσογ. είναι η Αίγυπτος. Με την ανακάλυψη του κοιτάσματος Zohr (850 δις. Κ. μ) η χώρα αυτή ανεβάζει τα αποθέματά της  γύρω στα 2,5 τρις κ. μ. μια χώρα 96 εκατομ. με αυξανόμενες  ενεργειακές ανάγκες, με προγραμματισμένη κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου.  

 Η ανάπτυξη του πεδίου φυσικού αερίου Zohr, (ΕΝΙ) που αναμένεται να παράγει 20-30 bcm ετησίως για 20 χρόνια, θα εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο την αιγυπτιακή εγχώρια αγορά, αντισταθμίζοντας την ταχεία μείωση της παραγωγής, η οποία έχει αφήσει το Κάιρο να αγωνίζεται ολοένα και περισσότερο για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση. Παράλληλα, θα απελευθερώσει πολλά χρήματα για άλλους τομείς της οικονομίας, όπως η υγεία και η εκπαίδευση.

Ο αντίκτυπος του πεδίου φυσικού αερίου Zohr θα μπορούσε να υπερβεί τα σύνορα της Αιγύπτου λόγω της θέσης και της υποδομής του, δεδομένου ότι βρίσκεται κοντά στα πεδία αερίου της Κύπρου και Ισραήλ, επιτρέποντας έτσι την συντονισμένη ανάπτυξη των πεδίων και τις οικονομίες κλίμακας χρειάζεται να δημιουργηθεί μια ανταγωνιστική περιφερειακή υποδομή εξαγωγής φυσικού αερίου. Τα σενάρια συνεργασίας προβλέπουν εισαγωγές αερίου από την Κύπρο και το Ισραήλ στην Αίγυπτο με σκοπό να εξαχθούν ως ΥΦΑ στην Ευρώπη και την Ασία. παρά την εγχώρια διαμάχη, οι αιγυπτιακές εταιρείες διεξήγαγαν συνομιλίες για την εισαγωγή φυσικού αερίου από το Ισραήλ και η κυβέρνηση της Αιγύπτου υπέγραψε μνημόνιο συμφωνίας με την Κύπρο για την εισαγωγή φυσικού αερίου. Νέες ανακαλύψεις εγγυώνται ότι μακροπρόθεσμα η παραγωγή της Αιγύπτου θα φθάσει σε επίπεδα αυτάρκειας. στο πλαίσιο αυτό, η British Petroleum (BP), ένας μεγάλος ξένος επενδυτής σε αιγυπτιακούς τομείς, ολοκλήρωσε πρόσφατα ορισμένες συμφωνίες μεταφορών και μεταποίησης που επιταχύνουν την ανάπτυξη του πεδίου της Αττόλης, το οποίο περιέχει περίπου 1.5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου. ανακοίνωσε την κατασκευή εργοστασίου επεξεργασίας φυσικού αερίου στην πόλη Rosetta (Rashid), με χωρητικότητα που κυμαίνεται από 600-700 εκατ. κυβικά πόδια ημερησίως. και δημοσιοποίησε την ανακάλυψη ενός νέου πεδίου φυσικού αερίου στο Δέλτα του Ανατολικού Νείλου, 12 χιλιόμετρα από την ακτογραμμή.

Επιπλέον, ο αγωγός Suez-Med και η επέκταση του καναλιού του Σουέζ μπορούν να θεωρηθούν ως κίνητρα για την ιεράρχηση της παραγωγής αερίου από την Αίγυπτο. Τα έργα αυτά παρέχουν προτιμησιακές οικονομικές ζώνες. ειδική διαιτησία και πολιτικές, όπως η αποκατάσταση των εταιρικών κονδυλίων που δαπανώνται στην Έρευνα & Ανάπτυξη. και την παροχή κρατικών δανείων σε τοπικό νόμισμα με χαμηλά επιτόκια. Ωστόσο, οι ρυθμιστικές αλλαγές στην υπόλοιπη χώρα, οι οποίες θα μπορούσαν να μετατρέψουν τον τομέα του φυσικού αερίου στην Αίγυπτο σε απαραίτητη θέση τόσο για τους προμηθευτές όσο και για τους επενδυτές, είναι αργές, ιδιαίτερα όσον αφορά τη ρύθμιση των τιμών του φυσικού αερίου και των υπηρεσιών εμπορικών συναλλαγών.

 

Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι και οι φιλοδοξίες της Τουρκίας να γίνει ένας σημαντικός κόμβος ενέργειας στην Ευρασία. Η ιδέα της δημιουργίας ενός περιφερειακού εμπορικού κέντρου κοντά στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη με την Τουρκία στο επίκεντρο αποκτά σημαντικό έδαφος με βάση την προβολή του φυσικού αερίου ως οικονομικού πλεονεκτήματος υπό μορφή τελών διαμετακόμισης, νέων διυλιστηρίων και εμπορικών εγκαταστάσεων. Εκτιμάται ότι, παρά την σχέση Τουρκίας-Ισραήλ, το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου παγιδεύεται δεδομένου ότι οι παγκόσμιες χαμηλές τιμές αερίου καθιστούν λιγότερο εφικτή την ανάπτυξη περιφερειακών πεδίων και την κατασκευή αγωγών. Την ίδια στιγμή, η παρουσία φτηνού ρωσικού φυσικού αερίου και η ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων στην Αφρική και τις ΗΠΑ καθιστούν το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου λιγότερο ελκυστικό. Για να ξεπεραστούν αυτά τα εμπόδια, το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσε να μεταφερθεί στην Τουρκία, που θεωρείται από πολλούς ενεργειακούς εμπειρογνώμονες ως η πιο ενδεδειγμένη οικονομικά και τεχνικά λύση. Οι υφιστάμενοι αγωγοί φυσικού αερίου στην Τουρκία εγγυώνται την ύπαρξη ειδικευμένου τεχνικού εργατικού δυναμικού ικανού να συντηρεί και να επισκευάζει την ενεργειακή υποδομή, ενώ η στενή της εγγύτητα με τους παραγωγούς και καταναλωτές ενέργειας καθιστά τη χώρα ελκυστική για τους γείτονες της Ανατολικής Μεσογείου

 

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Οι ανακαλύψεις αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματίζουν τις ενεργειακές προοπτικές των μεμονωμένων χωρών, καθώς και να ενθαρρύνουν την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία η σύγκρουση. Πρόκειται για μια περίοδο νέων οικονομικών ανακατατάξεων και πολιτικής αστάθειας, επομένως προκύπτουν νέες ευκαιρίες για όσους είναι τολμηροί και έτοιμοι. Οι περιφερειακές χώρες πρέπει να εντοπίσουν αυτό το νέο περιβάλλον γύρω τους.

Το κύριο επιχείρημα για την ανάγκη ενοποίησης σε ενιαίο στόχο και επιδιώξεις όλων αυτών των χωρών είναι η λεγόμενη ευρωπαϊκή ασφάλεια εφοδιασμού φ.α, κυρίως από τη Ρωσία. Το επιχείρημα δεν μπορεί να ευσταθεί α) γιατί τα 10 με 16 δις κ. μ που θα μεταφέρει ο αγωγός ετησίως δεν μπορούν να συγκριθούν με τα 195 δις κ.μ που εισάγει η Ευρώπη συνολικά από τη Ρωσία, και μάλιστα με τάσης αύξησης. β) η εμπλοκή τόσων πολλών ώστε να εξασφαλιστούν οι ποσότητες μεταφοράς είναι αυτό ακριβώς που καθιστά το επιχείρημα ιδιαίτερα δύσκολο ως προς την εκτέλεσή του. Η εμπειρία έχει δείξει ότι τα προβλήματα μεταφορικού ρίσκου αυξάνονται όταν παρεμβάλλονται τρίτοι παράγοντες- κράτη μεταξύ παραγωγών πωλητών και αγοραστών. Π.χ Ουκρανία. γ) ο Ρωσικό κρατικός γίγαντας Gazprom δραστηριοποιείται αρκετά στην περιοχή με συμβόλαια όπως βλέπουμε    

 

 

3. ΓΕΝΙΚΑ ΑΓΩΓΟΙ

Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις γύρω από το ζήτημα των ενεργειακών αγωγών δεν είναι κάτι το νέο στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ΄80 οι ΗΠΑ είχαν εξαπολύσει μια σειρά επιθετικών ενεργειών προς την Σοβιετική Ένωση γύρω από το ζήτημα. Πλέον ξέρουμε οτι είχαν δημιουργήσει κ μεγάλα ατυχήματα σε αντίστοιχες εγκαταστάσεις τις ΕΣΣΔ. (ΈΓΓΡΑΦΑ). Αν τότε η ΕΣΣΔ πωλούσε 1 δις κ.μ φ.α στην Δυτική Ευρώπη και κατασκεύαζε τις ανάλογες υποδομές τώρα η Ρωσία πωλεί 195 και με υποδομές έτοιμες για τετραπλάσια ποσότητα. Σήμερα η Ρωσία διαθέτη 48 τρις κ.μ φ.α (1) ενώ εάν ήταν ενιαία η ΕΣΣΔ θα είχε 80. Αν φανταστούμε τους αγωγούς σαν φλέβες τότε το φ.α. είναι η ηρωίνη από την οποία θα εξαρτάται σε λίγο ο οργανισμός. Είναι η βιομηχανία με τους σκληρότερους πολιτικούς όρους διεκπεραίωσης μετά την πολεμική. Αλλά ταυτόχρονα με ένα από    τους μεγαλύτερους δείκτες προσφοράς στο σύνολο της οικονομίας (1 θέση εργασία – 0,8 άμμεση και 0,6 έμμεση). Κοινό σημείο όλων αυτών που οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται εξαπολύοντας την επίθεση εκδημοκρατισμού, έχουν ένα κοινό, μεγάλεςκρατικές εταιρείες ενέργειας. δεν υπάρχουν κοιτάσματα σε χώρες μη πυρηνικές που να μην διεξήχθησαν πόλεμοι για την αξιοποίησή εκμετάλλευσή τους (πλην Αυστραλίας, Καναδά, Νορβηγία, ιδιαιτερότητες κάθε μιας).